Zagađenost vidljiva okom: Kakav vazduh ovih dana udišu Banjalučani
Ne morate biti ni biolog, ekolog, hemičar da biste osjetili koliko, proteklih dana, vazduh u Banjaluci ima težak i opor miris. Uveče, kada je većina ljudi kod kuće i počne da se grije, zagađenost vazduha doslovno je vidljiva okom. Da nije umišljanje, govore zvanični podaci nadležnih službi, ali i aplikacije sa mobilnih telefona.
Po podacima Republičkog hidrometeorološkog zavoda RS, u ponedjeljak, 1. novembra, prekoračena je granična i tolerantna vrijednost za suspendovane čestice (PM10). Radi se o česticama koje predstavljaju miks dima, čađi i kiseline, uz teške metale poput olova, kadmijuma, nikla i arsena, a nastaju kao posljedica kombinovanog uticaja grijanja, saobraćaja i industrije. Isto je zabilježeno i danima ranije. Ostale vrijednosti zagađujućih materija ne prekoračuju ni granične ni tolerantne vrijednosti, navedeno je na sajtu ovog zavoda.
Dozvoljene vrijednosti
Oni koji bi željeli da znaju više o kvalitetu vazduha, a nisu stručni da tumače tabelu, na internetu mogu da pronađu opširne i zabrinjavajuće podatke.
Kako se navodi, dozvoljena vrijednost PM10 čestica u vazduhu iznosi 50 mikrograma po kubnom metru, što je maksimalna vrijednost koju Svjetska zdravstvena organizacija smatra bezbjednom za zdravlje. Po podacima s automatske mjerne stanice za kvalitet vazduha u Lazarevu, obajavljenim na sajtu HMZ RS, u ponedjeljak je prosječna dnevna vrijednost suspendovanih čestica iznosila nevjerovatnih 162. Kad udisanjem stigne u pluća, PM10 čestice deponuju se u najdubljim dijelovima tog organa, ugrožavajući djecu, trudnice, stare osobe i hronične bolesnike. Ove čestice zovu i „ubice iz vazduha“.
Pulmolog Krsto Jandrić ističe da brojne studije potvrđuju da zagađeni vazduh štetno utiče na ljudski organizam, prije svega na repiratorni sistem, odnosno pluća.
– Disajni putevi su, računajući pluća, zbog zagađenog vazduha podložna određenim bolestima, prije svega hroničnoj iritaciji, koja može biti podloga za bilo kakvo oboljenje pluća. S obzirom da su pluća jedan od vitalnih organa, dalje oboljenje pluća indirektno utiče na cijeli organizam i sistem – naglašava Jandrić za Srpskainfo.
Saobraćaj
Od materija kojima je vazduh kontaminiran zavisi stepen opasnosti oboljevanja respiratornih sistema i pluća.
– Ako je evidentno da vazduh nije dobar ili postoje zvanična upozorenja stručnjaka da je vazduh zagađen, apsolutno treba izbjegavati izlazak napolje – ističe Jandrić.
Oni koji mjere kvalitet vazduha u Banjaluci kažu da sa sezonom grijanja dolazi do prekoračenja graničnih vrijednosti za lebdećih čestica (PM), dok kod ostalih polutanata nisu izmjerena prekogranične vrijednosti. Od kada se u gradu počelo s grijanjem na novi energent, situacija je povoljnija.
– Osnovni uzrok zagađenja u Banjaluci je veliki broj individualnih ložišta i saobraćaj. Generalno je u zimskom periodu pogoršan kvalitet vazduha. I on se nije promijenio preko noći. Osjeća se sve veći pritisak, i to zbog povećanog broja automobila, kuća, zgrada – kaže za Srpskainfo Siniša Cukut, rukovodilac Odjeljenja za zaštitu životne sredine u Institutu za građevinarstvo „IG“ Banjaluka.
Automatski analizatori mjere sumpor dioksid, azotne okside, ugljenmonoksid i ozon, dok se mjerenje koncentracija lebdećih čestica radi na drugačiji način i u posebnim uslovima.
– Tako da trenutno ne znamo koja je koncentracija lebdećih čestica, znamo za ostale polutante i nijedan ne prelazi granične vrijednosti. Izvještaj o koncentraciji lebdećih čestica Gradu dostavljamo svakih sedam dana, i to su rezultati za prethodnu sedmicu. Ne možemo drugačije, zbog metode kojom radimo, a koja je propisana standardom – ističe on.
Aplikacije na mobilnim telefonima ovih dana upozoravaju da je vazduh u Banjaluci nezdrav. U ponedjeljak poslijepodne jedna od aplikacija pokazala je da je indeks kvaliteta vazduha (air quality index, AQI) 118, da je vazduh u Banjaluci nezdrav, da efekte odmah mogu da osjete sensitivne grupe, pojedinci otežano disanje i iritaciju grla, te se sugerisalo smanjenje aktivnosti napolju. Mnogi preko aplikacija svakodnevno provjeravaju kakav vazduh udišu. Domaća struka upozorava da u proteklu godinu, dvije ovakve aplikacije unose pometnju među građane.
– Ne znamo po kojim metodama rade ovi novi uređaji, po standardu sigurno ne. Ne znam koliko su pouzdani, ne mogu da ulazim u to, jer nisam nikada s njima radio. Mi kada mjerimo, mjerimo koncentraciju jer je tako propisano zakonom. Ovi uređaji izbacuju neke indeksne vrijednosti kvaliteta vazduha, pa ljudi ne znaju šta je indeks, šta koncentracija. Onda se zbune – kaže Siniša Cukut iz Instituta za građevinarstvo „IG“ Banjaluka.
Ističe da je oprema za mjerenje lebdećih čestica jako skupa. Zahtijeva i posebnu prostoriju, vagu na šest decimala, a sve da se osigura validnost rezultata koji se dobije.
(srpskainfo)
